Büyük Selçuklu Devleti Tarihi

Büyük Selçuklu Devleti Tarihi Hakkında Kısa ve Özet Bilgi

Türkler Orta Asya steplerinde uzun yıllar at sürdüler ve birbiri ardına büyük devletler kurdular. Göçebe ve savaşçı kavimler olan Türk boyları, Moğollar ile asırlarca iç içe yaşadılar. Moğollar ve Türkler evlilik bağı kurmuş ve beraber savaşmış olduğu gibi, bazen de birbirlerine karşı savaştılar.

Büyük Selçuklu Devleti Kuruluş Dönemi

Çin Seddi adıyla bilinen binlerce kilometre uzunluğundaki duvar, bu fazlasıyla hareketli ve etkili savaşçıların bitmek bilmeyen akınlarına önlem olarak inşa edildi.

11.Yüzyıl’da Orta Asya’dan, Batı’ya göçen Türk boyları, İran’ın İsfahan kentine yerleştiler. Burada kültürel anlamda gelişmiş, tüm dinlere hoşgörü ile yaklaşan ve askeri manada çok güçlü bir devlet kurdular.

Büyük Selçuklu Devleti adıyla kurulmuş olan bu imparatorluk, Bağdat’ta yaşayan Abbasi halifesi tarafından İslam’ın koruyucusu ilan edildi ve kutsal toprakları yönetim altına aldı.

Selçuklu’nun Bizans Sınırlarına Dayanması

Abbasi Halifesi, Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey’e, “Doğu ve Batı’nın Kralı” unvanını verdi ve onun varlığını meşrulaştırdı. Büyük Selçuklu Devleti sınırlarının batı yönünde genişlemeye başlaması, Bizans İmparatorluğu ile Selçuklular arasında gerilimi tırmandırıyordu.

Modern tarihte Bizans olarak bilinen Doğu Roma İmparatorluğu, Selçuklular gelene kadar bölgenin tartışmasız süper gücüydü. Ancak Tuğrul Bey döneminde başlayan Selçuklu Devleti’nin toprak kazanımları, halefi Alp Arslan döneminde zirveye ulaştı.

Ermenistan ve Gürcistan topraklarının fethedilmesiyle, Bizans ve Selçuklu İmparatorluğu arasında büyük bir savaşın patlak vermesi kaçınılmaz hale geldi. Malazgirt Meydan Muharebesi, tarihin gidişatını değiştirdi ve Türklere, Anadolu’nun kapılarını açtı.

Büyük Selçuklu Devleti’nin Batı’ya Göçü

Malazgirt Meydan Muharebesi

1071 yılında Sultan Alp Arslan’ın ordusu ile Bizans İmparatoru Romen Diyojen’in lejyonları, Van Gölü yakınlarındaki Malazgirt Ovası’nda karşı karşıya geldiler. Bizans ordusu, Selçuklulardan sayıca üstündü. Ancak Selçuklu ordusunun çoğunlukla atlı süvarilerden oluşması ve gelişmiş hareket kabiliyeti, Alp Arslan’a büyük bir avantaj sağlıyordu.

Romen Diyojen ve Sultan Alp Arslan

Sultan Alp Arslan çok güçlü liderdi. Savaşlardaki atılganlığı ve başarısı, ona halk arasında Alp (Kahraman, Yiğit) unvanını kazandırmıştı. Oldukça iyi eğitimli ve bilge bir yöneticiydi.

Romen Diyojen (Bkz: Romanos IV Diogenes), Bizans’ın siyasal ve askeri anlamda çöküşte olduğu bir dönemde tahta çıkmış, asker kökenli bir imparatordu. Cesur ve gözü pek biri olmasının yanında sert kişiliği ile tepki çekiyordu. Yaptığı doğru askeri hamleler ile Bizans’ı bir nebze olsun toparlamış, fakat sert kişiliği sebebiyle Konstantinopolis’in soylu zümresi tarafından pek sevilmemişti.

Bizans İmparatorluğu, taht kavgalarının çokça yaşandığı, saray entrikaları ile ünlü bir devletti. Tahtın varislerinden Doukas Hanedanı, Romanos’tan nefret ediyor ve arkasından türlü dolaplar çeviriyordu. Malazgirt Savaşı onlar için bulunmaz bir nimet oldu. Ordunun içinde üst düzeyde mensupları bulunan bu soylu aile, açıkça imparatora ihanet etti ve savaşta elini zayıflattı.

Bizans İmparatoru Romen Diyojen

Malazgirt Savaşı’nda Neler Oldu?

Malazgirt Savaşı çok çetin bir savaş oldu. İki taraf da bu savaşı ölüm kalım meselesi olarak görüyordu. Bu yüzden ölümüne savaştılar. Bizans ordusunda General Andronikos Doukas, savaşın en kritik anında ordunun kanat savunmasını bozdu ve askerleri ile geri çekilmeye başladı. Kaçarken İmparatorun öldüğünü haykırıyordu.

Bu olay Bizans ordusunda büyük bir çalkalanmaya sebep oldu. Durumu hemen fark eden Sultan Alp Arslan, kanatlardan Bizans ordusunu kuşatma hamlesi yaptı. Merkezdeki Romen Diyojen ve askerleri Selçuklu süvarileri tarafından sarıldı ve acımasızca biçildi. Bizans ordusu büyük bir bozguna uğradı.

Bu esnada İmparatoru vermemek için merkez hattında ölümüne savaşan İskandinav asıllı askerlere de bir not düşmek gerekir. Vareg Muhafız Gücü (Bkz: Varangian Guard) adıyla bilinen bu seçkin birliğin askerlerinden birinin imzası, Ayasofya’nın ikinci katında “Viking Yazıtı” olarak sergilenmektedir.

Nihayetinde, İmparator Romanos, Selçuklu askerleri tarafından esir alınır ve Sultan Alp Arslan’ın huzuruna getirilir. Roma İmparatoru’nun esir düşmesi Orta Çağ dünyasında büyük bir ses getirmiştir. Alp Arslan yüklü bir tazminat ödemesi ve ağır şartlarda bir barış antlaşması imzalaması karşılığında İmparatoru serbest bırakır.

Ne var ki, Romen Diyojen; Doukas ailesi tarafından başkente dönemeden esir alınır ve gözleri kör edilerek, Prens Adaları’nda (Bkz: Kınalıada) bir manastıra kapatılır.

Büyük Selçuklu Devleti’nin Yaptığı Savaşlar

Büyük Selçuklu Devleti Yükselme ve Çöküş Dönemi

Alp Arslan’ın Malazgirt Meydan Muharebesi‘ni kazanması, Anadolu’daki Bizans savunmasını tamamen kırmıştır. Bizans İmparatorluğu kendisini toplamaya zaman bulamadan Selçuklular Doğu ve İç Anadolu bölgelerini tamamen ele geçirirler.

Alp Arslan ve oğlu Melikşah döneminde gücünün zirvesine erişen ve altın yıllarını yaşayan Selçuklu İmparatorluğu, 1192’de Melikşah’ın ölümünden sonra gerilemeye başlar.

Haçlı Seferleri‘nin başlaması ile dalgalar halinde gelen düzensiz Haçlı birlikleri, Anadolu’daki Selçuklu gücünü kırar ve Bizans kaybettiği toprakların bir kısmını geri alır. Doğudan ise diğer Türk kavimlerinin baskınlarına maruz kalan Selçuklular, merkezi yönetimi koruyamaz ve parçalanır.

Anadolu Selçuklu Devletinin Kuruluşu

Büyük Selçuklu’dan kalan topluluklar, Konya merkezli Anadolu Selçuklu Devleti’ni inşa ettiler. Selçuklu Sultanı tarafından yönetilen bu devletin halkının büyük çoğunluğu gayrimüslimlerden oluşuyordu.

Büyük Selçuklu Devleti’nin aldığı tüm inançlara hoşgörülü davranma geleneğini sürdüren Anadolu Selçukluları, Rum ve Musevi yurttaşlar ile göz kamaştıran bir kültür inşa etmeyi başardı.

Anadolu’da muhteşem camiler, kervansaraylar, kiliseler ve sinagoglar inşa edildi. Selçukluların Anadolu’da inşa ettiği bu eserler Orta Asya’dan gelen Türk mimarisinin en güzel örnekleridir. En güzide örnekleri Erzurum, Sivas ve Konya’da görülebilir.

Büyük Selçuklu Devleti Tarihi Kısaca

Not: Anadolu Selçuklu Devleti’nin adı, yabancı kaynaklarda Sultanate of Rum olarak geçer. Üstteki harita Latince olduğu için Sultanato de Rum olarak anılmış. Böyle anılmasının sebebi, Roma topraklarında yaşayan Batı Selçukluları, veya Roma Sultanlığı anlamına gelmesidir.

Mevlana Celaleddin Rumi

Anadolu Selçuklu Devleti’nin kalbi olan Konya’da, dönemin inanç ve felsefe özgürlüğü meyvelerini verdi. İslam tarihinin en büyük şair, düşünür ve âlimlerinden olan Mevlana Celâleddin Rumi, Konya kentinde yaşadı ve tasavvuf felsefesini geliştirdi. Rumi, ruhani liderliği ve söylevleri ile etkisi günümüze kadar ulaşan Sufizm felsefesini kurmuş ve Mevlevi dervişlerini çevresinde toplamıştır.

Anadolu Selçuklu Devleti Yıkılışı ve Osmanlı

Selçuklular, Bizans’ı iki asır önce Doğu’dan baskı altına almış ve yenilgiye uğramıştı. Kaderin bir cilvesi olarak kendileri de aynı akıbete uğradılar. Doğu’dan gelen kavimlerin sınırlarda yarattığı baskı ile yıpranan Selçuklular, Moğol ordularının güçlü hücumuna dayamadılar ve Kösedağ Savaşı’nda büyük bir yenilgiye uğradılar.

Selçuklu Devleti’nin çöküşünden birçok Türk Beyliği ortaya çıktı. Bu beyliklerin içinden dinamik ve savaşçı yapısı ile öne çıkan bir beylik vardı. Osmanlı Beyliği ve onun kurucusu Osman Bey, dünyanın gelmiş geçmiş en büyük imparatorluklarından birinin (Bkz: Osmanlı İmparatorluğu) doğuşuna ön ayak oldular.

---

Büyük Selçuklu Devleti Tarihi Hakkında Bilgi by Serhat Engül

Selçuklu Devleti Kuruluş, Yükselme, Çöküş Tarihi Özet