Pammakaristos Manastırı geç Bizans döneminin en önemli eserlerinden biriydi. Manastır kompleksinden günümüze sadece kilise binası kaldı. Bu bina günümüzde cami ve müze olarak hizmet vermektedir. Bu yazıda Fethiye Müzesi giriş ücreti ve ziyaret saatleri hakkında bilgi bulabilirsiniz.
Fethiye Müzesi, Ayasofya ve Kariye Camii ile birlikte İstanbul’da Bizans döneminden kalan mozaikleri görmek için en iyi yerler arasındadır. Bu sayede, asırlarca önce yapılmış olmasına rağmen halen canlılığını koruyan bu sanat eserlerini izlemenin keyfini çıkarabilirsiniz.
Fethiye Müzesi’nden bahsetmeden önce Pammakaristos Manastırı’nın tarihi hakkında bilgi vermek isterim. Çünkü bu manastır bir süre patrikhane olarak hizmet verdi ve Hristiyanlık tarihinde önemli bir yeri var. Patriklik makamının önemini anlamak için ise Hristiyanlık tarihinden kısaca bahsetmemiz faydalı olacaktır.
Hristiyanlık Öğretisi
Hristiyanlık öğretisinin ilk ortaya çıkışı, İmparator Augustus dönemine denk gelir. Kudüs yakınlarında (Beytüllahim) doğan Hz. İsa, çevresinde topladığı küçük gruba öğretilerini aktarır ve 30’lu yaşlarda haksız bir şekilde idam edilerek (çarmıha gerilmek suretiyle) hayata gözlerini yumar.
Hristiyanlık öğretisi, Hz. İsa’nın öğrencisi gibi yetiştirdiği havariler tarafından dünyaya yayılır. Havariler, Hz. İsa’nın mirasını bilinen dünyadaki tüm önemli merkezlere (Roma, Efes, Antakya, İskenderiye v.b.) yaymaya gayret ederler. Ancak çabaları belli bir yere kadar faydalı olur. Çünkü karşılarında Roma İmparatorluğu’nun devlet otoritesi vardır ve Hristiyanlığı kendi varlığına direkt bir tehdit olarak algılamaktadır.
Asırlar boyunca çeşitli zulümlere maruz kalan Hristiyanların talihi, İmparator Konstantin döneminde döner. Roma’da Tetrarşi Dönemi yazısında anlattığım üzere, Milvian Köprüsü Savaşı‘ndan önce Konstantin bir rüya görür ve askerlerinin kalkanlarının üzerine haç şekli çizerse savaşı kazanacağı müjdelenir. Savaşı kazanan Konstantin, Hristiyanlığa sıcak bakmaya başlar ve 313’teki Milano Fermanı ile Hristiyanlık dinini Roma topraklarında serbest bırakır.
İmparator Konstantin dönemine kadar Roma çok tanrılı bir inanca sahipti ve Hristiyanlık yer altında kalmış bir örgütlenmeydi. Resmi kurumları ve bir ruhban sınıfı yoktu. Konstantin 320’li yıllarda iki önemli şey yaptı. Birincisi Roma İmparatorluğu’nun başkentini İstanbul‘a (Konstantinopolis) taşıdı. İkincisi ise Hristiyanlık dininin esaslarını belirlemek üzere İznik‘te (eski adıyla Nikaea) Birinci İznik Konsili‘ni topladı.
Konsilde Kilise yapılanmasının esasları masaya yatırılmış ve 5 temel Hristiyanlık Merkezi (Bkz: Pentarchy) belirlenmişti. Bu beş şehir Roma, Konstantinopolis, Antakya, Kudüs ve İskenderiye idi. Antik Çağ’ın en önemli kentlerinden olan bu merkezlerin her birine bir başpiskopos atandı.
Roma’daki başpiskopos zamanla “Papa”, İstanbul’daki başpiskopos ise “Patrik” olarak idrak edildi. Papa ile Patrik arasındaki fikir ayrılıkları ve kavgalar, Orta Çağ‘ın Hristiyanlık tarihine adeta damga vurdu.
Pammakaristos Manastırı (Fethiye Camii)
Konuya böyle bir giriş yapmamın sebebi, İstanbul’da Patrikhane olarak görev yapmış binaları da vurgulamak içindi. Zira Konstantinopolis Patrikhanesi, asırlar boyunca Doğu Hristiyanları’nın ruhani merkezi oldu.
Günümüzde Doğu Kilisesi alt gruplara ayrılmış olsa da, (Yunan, Bulgar, Rus ve Ukrayna Patriklikleri) halen İstanbul’daki patrik onursal olarak eşitler arasında birinci (Bkz: Primus inter pares) kabul edilir.
1453’ten sonra Ayasofya camiye çevrilince, Patrikhane şehrin en büyük ikinci kilisesi olan Havariyyun Kilisesi‘ne taşındı. Birkaç yıl orada kaldıktan sonra bugün Fethiye Müzesi olarak bildiğimiz Pammakaristos Manastırı‘na geldi.
Pammakaristos Manastırı, Sultan III. Murad döneminde camiye (Bkz: Fethiye Camii) çevrilince, Patrikhane son kez taşındı ve bugünkü Fener Rum Patrikhanesi’ndeki Aya Yorgi Kilisesi’ne yerleşti.
Pammakaristos Manastırı Tarihi
Pammakaristos Manastırı tarihi geç Bizans dönemine kadar uzanıyor. Bu dönemde artık Ayasofya gibi büyük imparatorluk projeleri üretilmiyordu. Başkentin soylu aileleri, kendilerine özel küçük manastırlar, kiliseler ve mezar şapelleri inşa ediyordu.
Pammakaristos Manastırı’nın ilk olarak 11. yüzyılda Komnenos Hanedanı döneminde inşa edildiği düşünülüyor. Bu dönemde Konstantinopolis’te haç planlı küçük kiliselerin inşaatları çoğalmıştı.
Günümüzde halen ayakta olan Hagia Theodosia Kilisesi (Gül Camii), Chora Kilisesi (Kariye Camii) ve Myrelaion Kilisesi (Bodrum Camii) de bu dönem yapılarına örnek verilebilir.
1204 ile 1261 yılları arasında süren Latin İstilası sırasında bu yapılar büyük zarar gördü. Dördüncü Haçlı Seferi sırasında Haçlı orduları Konstantinopolis’i işgal etmiş ve yağmalamıştı. Bizans’ın başkentinde kurulan Latin İmparatorluğu, Bizanslılar şehri geri alana kadar yaklaşık 57 yıl boyunca ayakta kaldı.
Konstantinopolis, 57 yıllık işgalden sonra tekrar geri alınınca; Pammakaristos Manastırı’na sahip çıkan kişi, önemli Bizans bürokratlarından Michael Tarchaneiotes oldu. Kiliseyi yeniden ihya eden Michael, aynı zamanda İmparator VIII. Mihail Paleologos‘un da akrabasıydı.
Pammakaristos’u ihya eden Michael Tarchaneiotes öldükten sonra eşi Maria Doukaina mezar şapeline eşinin anısına muhteşem mozaikler yaptırdı. Günümüzde Fethiye Müzesi’nde görülebilen Bizans mozaikleri de bu eserlerdir.
Yüksek rütbeli Bizans aristokratlarının kiliselere hamilik yapmasını Kariye Müzesi‘nin tarihinde de görürüz. 14. Yüzyıl’da yaşayan Thedoros Metokhites, o dönemde “Chora Kilisesi” olarak bilinen Kariye’yi ihya etmiş ve içindeki muhteşem mozaikleri yaptırmıştır.
Pammakaristos ve Chora gibi kiliseleri restore eden ve güzelleştiren bürokratlar, her iki kiliseye de birer “Mezar Şapeli” (Parekklesion) eklemiş ve öldüklerinde buraya defnedilmişlerdir.
Pammakaristos Manastırı’ndan günümüze yalnızca kilise binası kaldı. Sultan III. Murad döneminde camiye çevrilen yapı, halen Fethiye Camii olarak hizmet veriyor. Ancak yapının “Parekklesion” yani mezar şapeli olan bölüm ise müze olarak hizmet veriyor.
İstanbul Fethiye Müzesi Giriş Ücreti 2025
Fethiye Müzesi giriş ücreti 2025 yılında 3 Euro’dur. Ancak bu yabancı turistler için belirlenmiş olan fiyattır. Türk vatandaşları müzekart alarak kuleyi ücretsiz gezebilirler. Bilet fiyatları en son 20 Mart 2025 tarihinde güncellenmiştir.
Buraya müzenin resmi sitesinde yazan son bilgileri not ediyorum. Şu an sitede müze giriş ücreti 3 Euro olarak gözükse de bu fiyat güncel olmayabilir. Çünkü müze uzun süredir tadilat nedeniyle kapalı ve sayfadaki bilgiler güncellenmiyor.
İstanbul Fethiye Müzesi Ziyaret Saatleri 2025
Fethiye Müzesi ziyaret saatleri normalde sabah 09:00 ile akşam 18:00 saatleri arasındadır. Ancak 2025’in Mart ayı itibarıyla bu müze halen restorasyon sebebiyle kapalıdır. Bu sayfadaki bilgiler en son 20 Mart 2025 tarihinde güncellenmiştir.
İstanbul’daki müzelerin giriş saatlerinde etkinliklere ve tadilatlara bağlı olarak değişiklik olabilir. Müzeye gitmeden önce müzenin resmi internet sitesini ziyaret edip, son durumu gözden geçirmenizi öneririm.
Son Söz
Fethiye Müzesi, İstanbul’da Bizans döneminden kalan mozaikleri görebileceğiniz sayılı yerlerden biri. Benzer mozaikler ayrıca Ayasofya Camii ve Kariye Camii’nde görülebiliyor.
Fethiye Müzesi’ne çok yakın mesafede Kariye Camii (eski adıyla Chora Kilisesi) bulunuyor. Ayrıca eski bir Bizans sarayının kalıntılarından oluşan Tekfur Sarayı Müzesi de yine çok yakındır.
Eğer İstanbul’da Bizans tarihi üzerine bir kültür turu yapmak isterseniz bu üç yapıyı gezmenizi öneririm. Şehirdeki diğer Bizans yapılar için İstanbul’da Bizans Dönemi Eserleri isimli yazımı da gözden geçirebilirsiniz.
Son olarak Fethiye Müzesi’nin son birkaç yıldır tadilatta olduğunu unutmayın. Benim bu yazıyı güncellediğim 19 Mart 2025 tarihinde Fethiye Müzesi halen kapalıydı.
İstanbul Fethiye Müzesi Hakkında Bilgi by Serhat Engül
Leave a Reply